”Na e momentonan akí, un pakete di apoyo ta mas importante ku nunka” Kalkulashon preliminar ta indiká un kontrakshon ekonómiko supstansial

Den kuadro di e brote mundial di coronavirus (COVID-19), e gobièrnunan di Kòrsou i Sint Maarten a implementá un serie di medida inevitabel. Tur dos pais a sera nan espasio aéreo indefinidamente pa tur buelo komersial. Ademas, a restringí tráfiko marítimo tambe, ku eksepshon di transporte di produkto petrolero i karga. Riba petishon di e gobièrnunan, Banko Sentral a kalkulá ki efekto e seramentu di frontera lo tin. E kalkulashon ta mustra ku e medida akí lo tin un efekto grandi riba ekonomia di e dos paisnan.

Centrale Bank van Curaçao en Sint Maarten (Banko Sentral) ta sostené e desishon inevitabel di e gobièrnunan pa sera frontera, pasobra a tuma esaki en bista di e peliger ku e vírùs akí ta representá pa salú di komunidat. ‘Si e fronteranan keda habrí, esei por kosta hopi bida i lo por paralisá e sistema di salubridat riba e islanan pa basta tempu. Den un komunidat chikitu, niun di e dos efektonan akí no ta algu ku por ser mirá, responsablemente, komo un opshon bálido’, segun Presidente Interino di Banko Sentral, Dr. José Jardim.

Manera a bin padilanti den un komunikado di prensa anteriormente, e seramentu di frontera lo rekerí hopi sakrifisio. Spesialmente e sektornan di turismo, transporte i e servisionan mará na turismo lo sufri e konsekuensianan ku e seramentu di frontera lo tin pa ekonomia. Mas tantu e fronteranan keda será, mas grandi e efekto ekonómiko negativo lo ta. E efekto negativo akí ta dependé tambe di kon lihé ekonomia lo rekuperá despues ku e fronteranan habri bèk.

Pa haña un bista di e efektonan di e seramentu di frontera, Banko Sentral a kalkulá kuater senario di impakto. Kada senario ta basá riba un otro durashon di e seramentu di frontera, esta: 1 luna, 2 luna, 3 luna i 6 luna. Ademas, a tene kuenta ku dos diferente velosidat di rekuperashon di ekonomia: un rekuperashon rápido i un rekuperashon gradual. Un rekuperashon rápido lo nifiká ku aktividat ekonómiko, prinsipalmente den e sektornan di turismo i transporte, lo rekuperá inmediátamente asina ku frontera habri. Un rekuperashon gradual lo nifiká ku ta te un aña despues e aktividatnan ekonómiko lo ta bèk na nan tendensia normal.

Den e proyekshonnan anterior di Banko Sentral, hasí sin tene kuenta ku efekto di un seramentu di frontera i di coronavirus, ekonomia di Kòrsou lo a kontraé ku 2,5% na 2020. E efekto ku e seramentu di frontera lo tin riba ekonomia di Kòrsou ta konsiderabel. Jardim ta enfatisá ku, si aktividat ekonómiko rekuperá rápidamente despues ku frontera habri, ekonomia lo kontraé, den término real, ku 4,5% (1 luna será) te 14,2% (6 luna será). Si e rekuperashon ta gradual, e kontrakshon lo ta mas grave, esta, 8,8% (1 luna) te 19,4% (6 luna).

Pa Sint Maarten, promé ku a sera frontera, tabata spera un kresementu ekonómiko real di 2,9% na 2020. Awor ku a sera frontera, a ahustá e proyekshon i e ta ménos positivo. Si frontera habri bèk despues di 1 luna i e rekuperashon ta rápido, e kresementu ekonómiko lo baha te na 0,8%. Sin embargo, si frontera keda será mas largu, ekonomia lo kontraé. ‘Si frontera keda 6 luna será, lo por registrá un kontrakshon di asta 15,0%’, segun e Presidente Interino. Si e rekuperashon ta gradual, e perspektiva ta mas negativo. Den un kaso asina, ekonomia di Sint Maarten lo por kontraé ku 5,7% (1 luna) te 29,2% (6 luna).

Den su kalkulashonnan, ainda Banko Sentral no a tene kuenta ku e efekto ekonómiko di un posibel brote di e vírùs na Kòrsou i Sint Maarten (entre otro, oumento di gastu di salú públiko i e efekto negativo riba e otro aktividatnan ekonómiko).

Banko Sentral ta keda enfatisá ku ni Kòrsou ni Sint Maarten ta disponé di e instrumento- i rekursonan pa por suavisá impakto di e krísis akí. ‘Ta presisamente den tempu manera esaki, mester rekordá gobièrnu hulandes di un di e prinsipionan básiko di Reino, fihá den artíkulo 36 di Statüt di Reino Hulandes: Hulanda, Aruba, Kòrsou i Sint Maarten ta duna otro yudansa i asistensia’, segun Presidente Interino Dr. Jardim. En bista di e efekto konsiderabel ku e seramentu di frontera lo trese kuné, ta importante pa aktua rápido ku aktivashon di un pakete di apoyo.